گالری چاو | فروشگاه اینترنتی تمبر و اسکناس
نویسنده: گالری 
تعریف اصطلاحات و انواع تمبر
اگر تمایل به تهیه یک مجموعه زیبا ازتمبرها را دارید و میخواهید یک کلکسیونر شوید باید با اصطلاحات تمبر و انواع آن آشنایی داشته باشید.در ادامه این مطلب چند اصطلاح در زمینه مجموعه داری تمبر و انواع تمبر را به صورت مختصر و خلاصه برایتان شرح خواهیم داد.
ردیف یا باند :(Bande = Strip )
در راهنمای تمبر این اصطلاح بیشتر در تمبر های شیر و خورشیدی اولیه به کار رفته است. ۳ یا ۴ کلیشه را پهلوی هم به طور افقی به نام افقی و یا روی هم به نام ردیف عمودی قرار داده و چاپ می کردند ولی عموما باند به چند تمبر دندانه دار و یا بدون دندانه می گویند که پهلوی هم از ورق اصلی جدا شده باشند. (تعدادی از تمبر های شیر و خورشیدی اولیه ایران بصورت باند چاپ شده اند)
بلوک :(Block= ms)
هرگاه چهار کلیشه دو به دو پهلو یا روی هم قرار گیرند تشکیل یک بلوک از آن تمبر را می دهد که شامل چهار تمبر می باشد و این شکل تمبر را بلوک می نامند. تعدادی از تمبر های شیر و خورشیدی اولیه ایران و سری شصتمین سال تولد رضا شاه در بلوک چاپ شده اند. افرادی تمبر ها را به صورت چهارتایی به شکل بلوک از ورق تمبر جدا کرده و جمع آوری می نمایند.
در سالهای قبل از ۱۹۵۰ میلادی مجموعه داران تمبر از آلبوم های چاپی که مخصوص برای کشورها بطور یک جاو یا مستقل برای هر کشور چاپ می شد و با استفاده از کاغذهای کوچک که در پشت آن چسب داشت تمبرها را در آلبوم نصب می کردند و این رویه معمول بیشتر مجموعه داران تمبر بود. این اصطلاح در تمبرهای ایرانی بیشتر بر روی تمبر های دوره قاجار، رضاشاه و اوایل دوره محمد رضا شاه دیده میشود. علت پیدایش به این دلیل بوده که در آن زمان آلبوم و یا مکان مناسبی برای نگه داری تمبرها به شکل امروزی وجود نداشته، شارنیه را پشت تمبر و مقوای آلبومی که می خواستند تمبر را نگه داری کنند می چسباندند و خود شیوه ای برای نگه داری و مراقبت تمبر بود.
دورو چاپ : (Printed both sides)
گاه اتفاق می افتد که ورق تمبر اشتباها از هر دو طرف رو و پشت چاپ می شود. این نوع تمبرها را دو بار چاپ می نمایند. گاهی شکل های پشت و روی کاغذ در یک جهت و یا به صورت معکوس می باشد. (در تمبرهای ایران نمونه های متعدد به این صورت وجود دارد.)
دو بار چاپ : (Double impression)
این در صورتی است که ورق تمبر دو بار زیر چاپ برود.
وسط وارو : (Center inverted)
در تمبرهایی که یک رنگ نیستند اغلب اتفاق می افتد.در چاپ رنگ دوم تمبر بطور معکوس چاپ می شود مانند تمبرهای دوران ناصرالدين شاه ۱۲۵۷ شمسی و بعضی تمبرهای جدید که شکل وسط تمبر نسبت به کادر دور آن معکوس چاپ شده.
کاغذ خط دار : (Papier verge=Laid paper)
اصطلاحا به نوعی کاغذ تمبر می گویند که در خمیر آن خطوط موازی هم بصورت افقی یا عمودی و یامورب دیده شود به طوریکه اگر تمبر را در مقابل روشنایی قرار دهند خطوط تاریک و روشن در متن کاغذ دیده می شود.
فیلیگران: (Filigran Watermark)
این کلمه در فارسی لغت برار ندارد و می توان آن را ته نقش کاغذ نامید و عبارت است از نوشته یا علامتی که در متن خمیر کاغذ دیده می شود. در تمبرهای ایران برای اولین بار در کاغذ تمبرهای تاجگذاری احمدشاه قاجار فیلیگران شیر بکار رفت و روی هر تمبر یکی از آن وجود دارد
دیلاسه: (Deplace Displaced)
در چاپ بعضی تمبرها که چند رنگ چاپ می شوند گاهی ضمن چاپ ، یکی از رنگ ها از محل اصلی خارج و جای آن سفید و با رنگ دیگر جانشین رنگ قبلی شده به این نوع تغییر محل چاپ دیلاسه می گویند. ( اصل لغت فرانسوی است )
تمبرهای نمونه: (Bogos Essay)
این تمبرها نمونه های آزمایشی هستند که قبل از انتشار با طرح و با رنگ های مختلف تهیه می شوند، از آن جمله نمونه های رنگی proof color می باشد که برای انتخاب یک رنگ از بین آنها موقتا چاپ می شود. این گونه نمونه ها دارای ارزش هستند.
دندانه :(Perforation)
منظور از ذكر دندانه و شماره آن در عنوان هر سری تمبر، برای تشخیص نوع تمبر از یکسری و یا مشخصات آن می باشد. در تمبرهای قدیم گاهی این اختلاف دندانه ها مهم و در بعضی تمبرها اختلاف دندانه ها باعث تفاوت در ارزش تمبر می شود. برای اندازه گیری و تعیین تعداد دندانه تمبر، کارت و یا صفحه های شفاف مخصوص مدرج تهیه و در دسترس قرار داده اند و طرز استفاده آنرا هم روی آن یادداشت کرده اند مثلا دندانه ۱۳ به تمبری اطلاق می شود که چهار طرف دارای ۱۳ دندانه در طول ۲ سانتی متر باشد و دندانه ۱۳*۱۲ به تمبری می گویند که طرف افقی آن ۱۳ و طرف عمودی ۱۲ باشد و بالاخره دندانه ۱۳-۱۲ به معنی آن است که تمبرهای این سری، دندانه های متفاوت ۱۲و ۱۳*۱۲ دارند.تمبرهای شیر و خورشیدی اولیه ایران بدون دندانه بودند. در بعضی تصیرها بین دو تمیر را با چاقو و یا سنجاق و یا کارد چرخی دندانه گذاری کرده اند تا جهت جدا کردن آسانتر باشد .
سورشارژ: Surcharge Overprint
وسیله ای از فلز و یا پلاستیک که جهت تغییر قیمت و یا رسمی شدن تعمیر و با معرفی آن بره ، مصارف خیریه، موقتی و یا تغییر حکومت و سلطنت و موارد دیگر تهیه نموده روی تمبر می ر بر قیمت و یا رسمی شدن تعمیر و با معرفی آن برای مصارف دولتی (سرویس)، تاکس،مصارف خبریه،موقتی . یا تغییر حکومت و سلطنت و مئارد دیگر تهیه نموده روی تمبر میزنند.با آنچه از این قبیل که نام برده شد و روی تمبر اضافه شود سورشارژ می گویند. گاهی بر اثر اشتباه، در این قبیل تمبرها سورشارژ معکوس و یا مکرر به وجود می آید.سورشارژهای تقلبی زیاد وجود دارد که افراد سود جو برای سوء استفاده درست کرده اند.برای تشخیص تمبرها با سورشارژ اصلی از تقلبی باید دقت نمود و به مدارک اصیل مراجعه کرد و حتما از افراد و محل مورد اعتماد این
قبیل تمبرها را خریداری نمود.
تمبرسرویس : (Service)
در بعضی از کشورها برای مصارف پاکتهای دولتی تمبر خصوصی چاپ وپاروی تمبرهای موجود پستی سورشارژ سرویس می زنند. تمبرهای سرویس مظفری و تمبرهای دولتی دوران سلطنت پهلوی از این نوع می باشند.
تمبر تاکس : (Taxe)
روی مراسلاتی که کاملا از پرداخت هزینه پستی معاف نبوده ویا کسر تمبر دارد یکنوع تمبر خاص الصاق و یا مهری بنام تاکس می زنند.
تمبر خیریه 🙁 Charity Stamp)
تمبر خیریه در بسیاری از کشورها مرسوم است. به منظور کمک به موسسات خیریه و جمع آوری اعانات، تمبر مخصوص چاپ و علاوه بر نرخ مقرر روی مراسلات می زنند. تمبرهای خیریه زمان احمدشاه که روی تمبرهای مالیه راجهت مصارف خیریه سورشارژ کردند. انواع دیگر آنها که در شهرهای تبریز و خوی تمبر مخصوص جهت دار العجزه و ایتام چاپ کردند.
تمبر پست محلی : (Poste Locale)
یک نوع تمبر خاص که فقط برای مصارف روی مراسلات بین شهرهای یک ناحیه پا یک ایالت به کار می رفته مانند تمبری که برای پست شهر تبریز چاپ شد و مهر .P.L که روی تمبرهای چاپ تهران دوران مظفرالدین شاه و محمد علی شاه زده شد.
چاپ دوم :(Reimpression = Reprint)
در گذشته عده ای سود جو و فرصت طلب با سرقت کلیشه های اصلی و احيانا تقلید از آنها و یا با کسب اجازه از مقامات مسئول اداره پست در سال های بعد تمبر چاپ کرده و به معرض فروش گذارده اند. ( در متن کتاب آنجا که از سری چاپ دوم وجود دارد یادآوری شده و تا حد امکان مشخصات چاپ دوم و تاحد مقدور این کتاب از لحاظ اختلاف رنگ و نوع کاغذ و چسب با مشخصات اصلی تمبرها تشریح شده است. )
دندانه شمار : (Perforation Gauge )
برای تشخیص دادن تعداد دندانه های تمبر از دندانه شمار استفاده می شود که در انتهای کتاب در قسمت داخل جلد دیده میشود، که علاقمندان میتوانند بدین صورت از آن استفاده کنند. تمبر را از سمت راست به نحوی روی این خطوط قرار میدهیم که دندانه روی این خطوط قرار گیرد، باید دقیقا وسط هر دندانه روی یک خط باشد، با بالا و پایین بردن تمبر روی این خطوط میتوان جای دقیق آن را پیدا کرد. تعداد دندانه ی عمودی و افقی در بعضی از تمبر هاشماره ی متفاوت دارد.
برگرفته از کتاب راهنمای تمبر های ایران نوین فرحبخش
